De diepzinnige teksten van Kasekolegende Iwan Esseboom

Zijn teksten gaan veel en veel dieper dan we denken. Hij zingt in een taal die hij niet meekreeg bij de geboorte en zoals hij zelf zegt ‘nu is die arm populairder dan mij zelf’. Dit zijn de drie kenmerken van de kasekolegende Iwan Romeo Esseboom (Paramaribo, 20 december 1959). Vandaag is hij 59 jaar jaar en deze blog is geschreven aan de hand van een interview welke ik met hem had op donderdag 06 december 2018 in het programma 80’s @ 8 via Radio 10. Het interview had alles te maken met de aankomende Memre Kaseko Award en de reünie van the Funmasters ‘Return of the Legend’.

Iwan Romeo Esseboom anno 2018

Iwan is een zeer joviale man en heeft duidelijk veel plezier als het gaat om zijn kaseko muziek. Dat is al gelijk te merken bij de eerste vraag ‘heet je Iwan of ‘Aiwon’, dus op z’n Nederlands uitgesproken of op z’n Engels? Het antwoord is beiden, want ook z’n moeder noemt hem op beide manieren. Wie de Surinaamse opvoeding kent, weet gelijk wanneer welke naam wordt gebruikt. Iwan is het laatste kind uit het gezin van vijf. Moeder Ahlberg en vader Esseboom zongen beide in koren en gaven een kopie van hun stemmen aan de kinderen, maar alleen Iwan ging er verder mee.

Beginjaren in Suriname

Het gezin groeide op omgeving Drambrandergracht, wat meer bekend staat als Tingihuku. “Ongeveer vier huizen voorbij de sluis. Het huis staat er niet meer, maar de herinneringen wel.” Iwan vertelt over zijn beginjaren als drummer in een kleine band van de buurt. Zijn droom om ooit een grote drummer te worden, dreigt aan diggelen te gaan wanneer hij op zijn achtste plotseling ziek wordt aan zijn linkerarm. Die droom verdwijnt volledig wanneer hij een jaar lang in het ziekenhuis ligt en tot zelfs daarna de artsen hem niet kunnen zeggen wat er met zijn arm aan de hand is. “Ik weet het tot de dag van vandaag niet. Maar na al die maanden was ik er klaar mee en besloot het te accepteren voor wat het was. Ik moest maar ermee leren leven. En nu is die arm populairder dan mij zelf”, zegt hij er schaterlachend achteraan. 

Ongelijk heeft hij niet, want je hoeft alleen zijn misvormde arm te noemen en menigeen weet dat je het hebt over de enige echte Iwan Esseboom. “Ik heb er geen last meer van. Wanneer ik me voorstel, kijken mensen niet naar mijn gezicht maar naar mijn arm om te kijken of die er is”, lacht hij. Want door dit gegeven moest Iwan zijn focus veranderen van het drummen naar het zingen en dat heeft hem absoluut geen windeieren gelegd. Het zingen doet hij tot de dag van vandaag. En niet onverdienstelijk.

The Funmasters

Iwan is niet de oprichter is van The Funmasters. Dat idee ontstaat wellicht omdat hij de meest populaire voorzanger is van de groep. De groep is in september 1976 opgericht -onder een andere naam- en Esseboom stapte in 1979 in de band. De allereerste tour van de band naar Suriname was in 1980 en de laatste slechts drie jaar later. Oprichter was zanger Edmund ‘Rio’ Ressort die overleed in 1995. Andere namen uit die tijd zijn Siegfried Cornet (bas), Henry Menes (gitaar), Guno Bommel (drummer), Elvis Mijnals (skraki) en Gerold Rink (zang). Met het overlijden van Ressort, stopte het ook met de groep. Iwan kwam namelijk naar Suriname en de rest van de leden waren muziek moe. The Funmasters werd toen in de kast gestopt. Tot de reünie zeven jaar geleden en nu deze weken de reünie tour in Suriname. “Suriname heeft dit verdiend vanwege de mooie tijden die we hebben beleefd.”

Een foto van the Funmasters rond 1985 in Rotterdam bij een optreden in feestzaal 'Wi Lobi'.

Muzikale carrière

De eerste band van Iwan was met de Vrolijke Jeugd met Marlene Waal. Daar bleef hij een jaar, alvorens hij lid werd van de Komtjie Boys. Vernoemd naar jongeren uit de omgeving Anton de Komplein (Amsterdam Zuid). “We waren vernoemd naar een stichting in die buurt. Als Surinamers zoek je elkaar op en zo besloten we de Komtjie Boys op te richten. We zongen kawina en maakten in 1973 zelfs een reis naar Suriname.” Echter was kawina toen niet zo populair in Suriname en al na enkele optredens vertrok de groep terug naar Nederland.

Na zijn jaren in The Funmasters heeft Iwan samen met een andere zeer bekende Kaseko zanger Errol Burger Ghabiang opgericht en geleid. (note: dit is niet dezelfde groep als de Ghabiang Boys die in tegenstelling tot hun naamgenoot in Suriname werd opgericht). Inmiddels is Esseboom al 18 jaar terug in Suriname en met hem dansen kan nog altijd, want zijn kennis en kunde stopt hij nu volledig in Esse & Friends.

Intreden The Funmasters

Het waren drummer Guno Bommel en skraki speler Elvis Mijnals die Iwan ertoe overhaalden zich aan te sluiten bij The Funmasters. “Ik zat samen met Elvis bij de Komtjie Boys, die op een dag vol enthousiasme terugkwam van de Bijlmer, waar hij een repetitie had meegemaakt. Hij vroeg mij ‘wan band de na Bemre yongu, yu no wani fu go probeer?. Ik vroeg hem gelijk ‘den man no weri?’. No, na soso bigiman’ zei hij.” En zo liet Iwan zich overhalen en inderdaad bestond de band uit vele oudere mannen, waarvan de oudste op dat moment zelfs boven de 50 is. En zo besloten de vrienden het te proberen en het was gelijk raak. Is het nog steeds, want ze zitten er alle drie nog bij. De groep trad in die dagen veel op tijdens verjaardagsfeesten die toen in de vele zalen in Nederland werden gehouden.

De betekenis van de muziek

Het valt op; Iwan Esseboom zingt vlekkeloos in het Aucaans. En dat terwijl hij geen marron is. “Ik heb als jongen veel van die vrienden gehad dus die taal kwam vanzelf. Het zit in me”, lacht hij, maar gaat verder op wel zeer serieuze toon “in die tijd in Nederland zie je dat jij je identiteit moet tonen. Je kan dan niet de hele tijd Nederlands spreken. Je moest tonen wie je was. Daarom zongen wij in onze taal.” En daarmee omschrijft de kasekolegende zijn inspiratie voor zijn diepe teksten. Nummers die soms zelf tot hem kwamen zonder dat hij wist wat de betekenis was. Na opnames ging hij op onderzoek uit en kwam dan pas te weten wat ze betekenden. “Zo kreeg ik de openbaringen”. Daarnaast vertoefde Iwan graag tussen ouderen die uiteraard graag de verhalen van vroeger vertelden. “Daar luisterde ik graag naar en zette de informatie om in nummers. Die verhalen zijn me bijgebleven.”

Maar waar Esseboom nog dieper gaat met zijn muziek is na zijn nummer 1 hit met de Bontjie Stars in Nederland ‘Madiwodo’ in 1979. Door deze status kwam hij in Hilversum en maakte kennis met hun systeem. “En dat heeft me toen enorm gestoord. Ben toen teruggegaan om mijn eigen ding te doen. Je zal niet verstaan wat ik zing, maar mijn ritme gaat je aanspreken, dat was mijn doel.”

Kamra Doro (1981)

De allereerste singel van de groep die werd uitgebracht was die Kamra Doro. Het arrangement kwam van Stan Lokhin die we kenden, omdat we in dezelfde ruimte oefenden. “Het was een grote zaal en hij repeteerde er met de Twinkle Stars (onder hun toenmalige naam Thunderstorms) en als hij klaar was, kwam hij naar ons toe. Stan corrigeerde vooral als hij dingen hoorde die niet goed zaten. En zo kwam het dat hij de eerste singel, met het nummer Osikali aan de B-kant arrangeerde. Wie de tekst van Kamra Doro beluisterd, zingt het graag na omdat het een gezellige dubbele betekenis heeft waar je ook graag op meedanst. Totdat Iwan vertelt waar dit nummer echt over gaat. “Het lied gaat over de dood. Kamra doro di yu e sori mi, na tapu wan bedi we go lolo wan dey. We gaan allemaal op hetzelfde bed liggen. Het is een kabra (yorka) lied, maar ik heb het weggehaald en een Kaseko feel aan gegeven.”

Kijk, kijk zo een mooie meid (1982)

Van alle nummers waar ik Iwan over spreek is dit nummer het enige met een lichtere inhoud. Dit verhaal speelde zich namelijk af of de luchthaven Schiphol (Nederland), waar the Funmasters op het punt stond naar Suriname te komen voor een tour. Er liep een ‘mooie meid’ voorbij die werd aangesproken door Iwan. “Ze zei is goed, maar ik wil trouwen. Ik zei haar trouwen kost geld”. In het vliegtuig kwam de tekst in mijn hoofd. Het nummer is als eerst in Suriname opgevoerd en terug in Nederland gingen ze de studio in om het nummer op te nemen. 



En is hij getrouwd met die ‘mooie meid’. Helaas, heeft dit lied geen sprookjes einde. 

Andomijo (1982)

Dit is een hit uit 1982. Andomijo, is een naam van iemand, die problemen had met mensen. A boy teki en kataso (een geweer) fu sutu mi, ma so wan moi moi boi mi no kar en nen. 

Opete is een bewaker die vliegt boven en ziet alles wat er beneden gebeurd. En aan de Opete vraag ik om de vrouwen voor me te beschermen. Als er kwade krachten op hun pad komt om die weg te halen bij ze. “Help mij om de kwade krachten bij ze weg te houden, vooral nu ook met vrouwen en mannen en die haat waar we steeds over lezen. Ook anno 2018.” Diepzinnige teksten van ruim vier decennia later nog steeds van kracht zijn.

Tamalin (1983)

Deze hit uit 1983 is een lied uit de slavernij. Basja tek’ en tamalin fu fon mi ma a no mus denki taki mi na en pikin boi. Baka ta fon mi mi o tek’ en baka. Net zoals de marrons wegvluchten in die dagen maar terugkwamen om de basjas af te takelen. Een duidelijk verzetslied van Iwan, alhoewel het nummer naar het einde toe wat luchtiger wordt. Hij heeft het dan over ene Vergin, die haar danskunsten aardig lied zien tijdens het optreden van the Funmasters. “En dat moest ook in het lied”, lacht Esseboom.

Wittie Visie (1983)

Het nummer is geschreven door Paul van Dalen van de Mixmo Stars en ook uitgebracht op langspeelplaat. “Ik hoorde het nummer en het sprak mij aan. Ik ben thuis gaan zitten en sloeg aan het schrijven.” Vervolgens ging Iwan naar Menes en besprak met hem hoe zijn versie eruit zou zien. De band ging met een volledig uitgeschreven song naar Paay Studio in Nederland en nam de inmiddels ruim tien minuten durende wereldwijde hit op. “Zelfs de man achter de knoppen kon niet op zijn stoel blijven zitten en zei zelf ‘ik heb zoveel Surinaamse muziek opgenomen, maar dit heb ik voor het eerst gehoord’. Je moet begrijpen dat The Funmasters die tijd een hechte band was. We kenden elkaar goed. Dus tijdens het musiceren kon jij absoluut niet stil zitten.”

Ook dit nummer is een revolutionaire lied. “Toen ik in Nederland kwam, zag ik dat er nog slavernij was, maar dan omgezet in een modern systeem. Den puru a keti na yu neki ma den e kiri yu nanga a systeem. Met de hersenen en je verstand en ze je in hun greep. Je bent niet vrij daar. 

Wij zijn de djakies en un frede fu a kamalua (speer) fu yu. Wi o lusu yu dus wo gwe. Terug naar eigen land.

Bamuwe a djaki dya, hoe je ons ook rammelt en je onze voorouders hebt vermoord de kinderen zijn er nog.” Een echt strijdlied is deze Wittie Visie. Het nummer is in de tweede lijn ook een oproep om terug te keren naar hun geboorteland en deze te helpen opbouwen.
Het is misschien daarom dat het nummer in de afgelopen 30 jaar al meer dan 20 covers kent.

Het is eindeloos praten met Iwan Esseboom als het gaat over muziek en dat zou zeker moeten, want we zijn er zeker van dat een interview van een uur lang niet voldoende is om zijn verhaal neer te pennen. Muziek maken is zijn leven. Daar heeft hij altijd van genoten en doet hij nog steeds. En daarom klinkt het al heel snel wanneer hem wordt gevraagd hoe hij wilt dat mensen zich hem herinneren: “mi na wan prisiri man, als ik me microfoon in me hand heb ben ik geen Iwan maar Aiwon’, klinkt het lachend.

Memre Kaseko Award

En precies hierom besloten wij bij productie bureau Roseternal Media hem op 13 december 2018 tijdens de vierde editie van Sranan Fosten Fesa te bekronen tot kasekolegende met de Memre Kaseko Award. De award is bedoeld om personen die een enorme bijdrage hebben geleverd aan de kaseko muziek en de ontwikkeling daarvan te eren en te danken voor hun inzet. En het liefst bij het leven. De award in de vorm van een skraki is dit jaar met een donatie van de Hakrinbank NV vervaardigd door kunstenaar Rahied Abdoel. 

Dit is voor ons een klein gebaar om appreciatie te tonen. Dat kunt u ook doen. Iwan gaf een daverend optreden na het ontvangen van zijn award en bracht het publiek, zoals hij dat altijd doet in ware extase. 

De Memre Kaseko Award uitgereikt aan Iwan Esseboom

Rosita Leeflang directeur van Roseternal Media reikt de Memre Kaseko Award uit aan kasekolegende Iwan Esseboom

Grantangi Iwan Romeo Esseboom fu di yu e tyari a kaseko nanga lobi!

Foto: facebook pagina The Funmasters

Overige foto's eigendom van Roseternal Media...bij overname bronvermelding verplicht!